Meubagoe Jeunèh Buya

Redaksi Sabtu, Januari 14, 2023 Bahsa Comment

Foto: Dok.iNews

ACHEHNETWORK.COM - Buya nakeuh jeunèh meunatang reptilia buëh that lom meudarah leupië Crocidillus porosus, raya badan, kulétjih meusisék teubai ngön kreuëh that, ji meunaph'aih ngön paru-paru, udéb lam ië umpama lam aluë, lam kruëng, lam kuwala ngön lam tasék.

Buya nyan na mubagoë macam wareuna kulétjih ngön nan jih umpama :

- buya itam, kareuna kulétjih muwareuna itam

- buya galeuën, kareuna kulétjih muwareuna galeuën.

- buya putéh, kareuna kulétjih wareuna mupeunutéh.

- buya siseuëk, kareuna kulétjih ijô siseuëk.

- buya teumaga, kareuna kulétjih kunèng wareuna teumaga umpama lagèë lam Kruëng Kapuas di Kalimantan.

Bandum manusiya jitupeuë nakeuh buya nyan udébjih lam ië, tapi na geukheun Buya Darat.

Naritnyan nakeuh kiëh / majaz/ kiasan geukheun keu :

1. Sidroë ureuëng agam harôk that ceumeucuë , meureubôt , galak pubuët buët brôk ngön maksiët lam saboh gampông.

2. Sidroë agam bôibana galak peukaru aneuk dara atawa prumoh gob lam gampông.

Nibak buyanyan na geucok narit keu pansië lam udéb manusiya keu sibagoë bandéngan atawa keu tambéh beugi manusiya udéb lam dônya :

Buya h'an sagai glak jih keu bangké.

Narit pansië nyan geukheun keu saboh tamsé udéb manusiya jeuheuët peu'é prangui teutap jih pubuët-buët brôk atawa buët maksiët asai na watèë atawa ruweuëng ( kesempatan) .

Buya kruëng ka teudöng-döng, buya tamöng meuraseuki.

Narit pansië nyan geukheun keu tamsé ureuëng jamèë atawa ureuëng tamöng bagah ngön mudah meurumpök buët bak saboh teumpat 'antreuk ureuëng po teumpat atawa asoë lhôk h'an meurumpök atawa susah meurumpök buët nyan. Sinankeuh timöh nyum ceumuru ngön ngeurén keu ureuëng ban teuka hingga jeuët keu saboh peukara atawa masalah bak saboh masa.

Meunan cit lam udéb sidroë dara ceudah atawa boh lam ôn lam saboh gampông ngön mudah ji seuleungui lé sidroë samlakoë nibak gampông la'én. Aneuk muda sigampông ngiëng kalön sagai h'ana peuteumuën ngön dara ceudah nyan. Jameun dilèë hai lagèë nyan jeuët keu saboh masalah rayek teuka ngeurén hingga teubiët narit lagèë ban ta eu'öh di ateuëh nyan.

Meunyö ta prati keu bangön rupa jumoh buya nyan na duwa macam sagai antara la'én nakeuh :

Buya cangguëk.

Buya cangguëk nyan nakeuh jeunèh buya paneuk jumok rab saban bangön jumoh cangguëk

Buya nggeuëk-nggeuëk,

nakeuh jeunèh buya panyang jumoh lagèë jumoh eungkôt nggeuëk-nggeuëk. Wallahu 'aklam