24 C
id

Seujarah Meuasai Adat Seumuleuëng Di Nanggroë Meureuhôm Daya

Seujarah Meuasai Adat Seumuleuëng Di Nanggroë Meureuhôm Daya
Seujarah Meuasai Adat Seumuleuëng Di Nanggroë Meureuhôm Daya. (Foto Ist)


 

Na ujông sudeuëng meulinteuëng manyang

Binèh tanjông nyan gunong teumiga…

Poteu Meureuhôm di sinan makam

Ureuëng ba Islam u naggroë daya

Tiëb buleuën haji na peuringatan

Qanun ngön reusam geutubai raja

Adat seumuleuëng jameun saboh nyan

Teutap hai rakan sipanyang masa…


ACHEHNETWORK.COM - Lirik lagu Acèh nyang that meusaneut nyan mendeskripsikan teuntang Lamno, Aceh Jaya, nyan kön cuma sikada lirik lagu mantöng .


Puë nyang geupeugah teuntang jeurat Poteu Meureuhôm ngön adat seumuleuëng cit beutôi-beutôi na sidéh, di Lamno, Acèh Jaya.


Ka geupeubuët adat nyan dari jameun kön , seumuleuëng atawa seumeunap
mantöng geupeugöt sampé uroë nyoë.

Tiëb buleuën Aji, bak uroë raya Aji phôn Sabé geupeugöt acara tradisi seumuleuëng atawa seumeunap nyan. Jinoë, nyang geupeuseumuleueng nyan nakeuh Teuku Raja Saifullah, turônan keuseuneulheuëh nibak Sultan Alaidin Riayatsyah.


“Seubagoë peuwaréh Sultan Alaidin Riayatsyah, tradisi nyan teutap geupeutheun. Nyoë tradisi Acèh, tradisi nyang ka udép nibak jameun kön. Lagèë kheun haba peupatah, bansa nyang rayêk ngön muliya nakeug bansa nyang tém peuyum seujarahgeuh,” kheun Teuku Raja Saifullah Alaidin Riayat Syah.


Turônan keu 13 nibak Sultan Alaidin Riayatsyah nyan geupeugah, tradisi semuleuëng phôn baka abad keu 14 Masihi.

Watèë nyan, di Naggroë Daya na peuët droë ulèë balang turônan Datôk Panghu dari Keurajeuën Pasè.

“Watèë nyan na salah waham lam keurajeuën hingga Datôk Panghu geuyuë jak ban peuët droë aneukgeuh hijeurah u blah röt barat Acèh. Bandum aneuk nyan geubi mandat. Datôk Pahlawan geujôk paréntah di nanggroë Keuluwang. Syèh Johan geujôk Kuala Daya. Teungku Disagôp geujôk nanggroë Kuwala Onga. Aneukgeuh nyang tulôt, Datôk Muda Peukasa geujôk Nanggroë Lamno. Datôk Panghu geuikôt aneuk tulôtgeuh u nanggroë Lamno,” meunurôt calitra Teuku Raja Saifullah.

Lagèë meutuléh lam seujarah, Portugéh ka na blah röt barat Keurajeuën Acèh yôh jameun. Portugéh jineuk jalén hubôngan ngön nanggroë Keuluwang nyang geupimpén lé Datôk Pahlawan.

Tujuwan awak Portugéh cit jineuk kuwasaunt dabeuëh-dabeuëh lagèë lada, bungong lawang, tubèë, ngön nilam komiditi utama Nanggroë Lamno.

Paneuk kisah, Portugéh bacut-bacut meuhasé jikuwasa nanggroë Keuluwang dan jiikôt jampu bhaih adat inan. Hai nyan sampé trôh haba u Keurajeuën Acèh Darussalam nyang bak masa nyan geupimpén lé Sultan Inayat Syah Al Malik Al Mubin.

Sultan Inayat Syah na meupadup-padup droë aneuk agamgeuh, na Sultan Mansyur Sya (di Kuta Alam), Sultan Muzaffar Syah (di Darul kamal, Peukan Biluy), dan Sultan Alaidin Riayat Syah (di Pedir).

Sultan Inayat Syah nyang susah that hatégeuh geudeungö haba bahawa Portugéh ka jiikôt jampu adat ngön qanun nanggroë Keuluwang, geumita cara untôk geupeuseuleusoë nyan.

“Sultan Inayat Syah lheuëh nyan geuhôi Sultan Alaidin di Pedir lheuëh nyan geukirém Nanggroe Daya untôk geupeuseuleusoë bhaih nyan,” calitra Teuku Raja Saifullah.

Puë nyang geupiké lé Sultan Inayat Syah mandum beutôi. Nyang mat kuwasa di nanggroë Keuluwang ka meuhasé jipeumeu'én lé Portugéh.

Sultan Alaidin pih mulai geuatô stratègi. Seugohlom geujak u Keuluwang, Sultan Alaidin awau dilèë geuprang ban lhèé adoë-aduén Datôk Pahlawan.

Bak watèë ban lhèë nyan yakni Teungku Disagôp, Syèh Johan, dan Datôk Muda Peukasa meuhasé taklôk, barô Sultan Alaidin grujak u nanggroë Keuluwang dan geuprang Datôk Pahlawan.

“meuribèë droë teuntara Portugéh jidukông Datôk Pahlawan. Prang raya pih hana pat èlak lé. Dudoë, Sultan Alaidin meuhasé geucok nanggroë Keuluwang. Datôk Pahlawan geudrop meusigö ngön teuntra Portugéh. Lheuëh nyan Datôk Pahlawan geubina, Datôk Pahlawan teutap geujôk lom mandat untôk geupimpén lom nanggroë Keuluwang. Na cit teuntara Portugéh nyang mantöng tinggai jimeukawén ngön ureuëng inöng bak teumpat nyan. Meusabab nyan keuh phôn asai si mata biru di Lamno,” geupeugah lé Teuku Raja Saifullah.

Lheuëh nyan, Nanggroë Daya pih ka aman. Hana trép lheuëng watèë, Sultan Inayat Syah geujak saweuë aneuk agamgeub, Sultan Alaidin, u nanggroë Daya.

Watèë nyan pah bak tanggai 10 uroë buleuën Zulhijjah atawa Uroë Raya Idul Adha phôn.

Trôh Sultan Inayat Syah meuseureuta ayahandageuh geupeujamèë nyang that muliya.

Bak jeuëm poh 11.00 watèë nyan, geupeugöt majeuléh geupeuangkèë Sultan Alaidin nyang gagah peukasa.

Acara nyan geupeugöt ngön upacara adat, Sultan Inayat Syah geupeusuleuëng peunajôh keu Sultan Alaidin. Nibak watèë nyan cit, nan Alaidin geuangkèë jeuët keu Sultan Salatin Alaidin Riayat Syah.

“Dari sinan keuh cikai beukai na Bani Alaidin. Lam majeulih nyan, Sultan Alaidin geulakap ngön nan Poteu Meureuhôm. Lôn turônan nyang keu 13 nibak Sultan Alaidin,” kheun Teuku Raja Saifullah.

 

Seujarah Meuasai Adat Seumuleuëng Di Nanggroë Meureuhôm Daya
Seujarah Meuasai Adat Seumuleuëng Di Nanggroë Meureuhôm Daya (Foto Ist)

Muasai Adat

Jeuët takheun bahawa adat peuangkèë nyang geu peusijuëkpeusuleuëngpeuneunap, lam keu-aréfan Acèh mula phôn nibak Sultan Alaidin nyang geulakab Poteu Meureuhôm. Hai nyan lheuëh nyan geutuléh lam saboh hadih maja:

adat bak Poteu Meureuhôm,
hukôm bak Syiah Kuwala,
qanun bak Putroë Phang,
reusam bak Lakseumana.

Lam tradisi seumuleuëng, geupeugah lé Teuku Raja Saifullah, ayah geupeusuleuëng bu aneuk. Bak watèë nyan, Sultan Inayat Syah geupeusuleuëng Sultan Alaidin geubantu lé duwa droë dayang keurajeuën.


Hai nyan geukalön lé awak rayêk lam keurajeuën, lagèë mufti, kadhi malikôn adé, panglima prang, kaway luwa, kaway dalam, dan ban mandum keuluwarga turônan-turônan Raja-raja bak masa nyan.

Seumuleuëng jameun jinoë kön lé peuangkèë raja, tapi untôk geupeuhudép tradisi adat nyang tom na. 

Teuku Raja Saifullah watèë acara seumuleueng kadang-kadang dikeuë Gubernur/Wagub, Bupati, Wali Nnggroë, dan peureuté waki rakyat.

“ureuëng nyan mandum jeuët jamèë agông lam prosèsi Seumuleuëng nyan,” geupeugah lé Teuku Raja Saifullah

Harapan Raja Saifullah, tradisi nyan beuteutap geujaga dan geuhirö. Beugi Raja Saifullah, tradisi Acèh ibarat roh nyang mantöng udéb lam tubôh tiëb aneuk-aneuk Acèh hingga teutap suwah geubri nap'ah ngat udèb sabé.

“miseuë singöh maté lôn, na duëk pakat rayêk untôk geupiléh keulayi soë nyang gantoë seumuleuëng ngön seumeunap,” kheun Teuku Raja Saifullah Alaidin Riayat Syah.

Ohya, Sahabat Pembaca.. Jika kalian punya cerita unik, artikel menarik, tips berguna atau pun berita kejadian terkini, Silakan kirim ke Admin Acheh Network..!!
Whatsapp:
0812-6537-7302 (Pesan saja/tidak menerima panggilan telepon)

ARTIKEL TERKAIT

Terupdate Lainnya

Tinggalkan Komentar Anda

Iklan

REKOMENDASI UNTUK ANDA